Prof. Dr. Necati Cemaloğlu
necaticemaloglu@hotmail.com
Haydi, PİDE Yapalım
16/03/2020 Prof. Dr. Necati CEMALOĞLU Bir veli ile sohbet ediyorduk. Çocuğunun eğitim gördüğü okulun rehber öğretmeninin telefon ettiğini, eşiyle birlikte kendisini okula davet ettiğini söyledi. Randevulaştıkları saatte okula gittiklerinde, rehber öğretmen: Çocuğunuz fizik dersine ait ödevleri yapmıyor. Gelecek yıl üniversite sınavına girecek, başarısı düşecek. Acil önlem almamız gerekiyor.” demiş. Anne-baba eve gitmişler, çocukları okuldan gelince sert bir şekilde hesap sormuşlar, sonra da bir dizi cezayı devreye sokmuşlar. Çocuğa nasıl davrandıklarını, nasıl sert bir şekilde hesap sorduklarını anlatmasını istedim. Baba: “Ali, yazıklar olsun sana. Annenle ben dişimizden, tırnağımızdan artırıp seni okutmaya çalışıyoruz. Senin yaptığın davranışa bak. Okumayıp da sürünmek mi istiyorsun? İşsiz güçsüz kalınca, ele güne rezil olmak mı istiyorsun?” Bu sözlerden sonra cep telefonunu elinden almışlar, hafta sonları basketbol antrenmanları iptal edilmiş, harçlıklarının yarısı kesilmiş. Sonuç ne oldu? diye sordum. Daha da berbat oldu. Başarısı zaten orta seviyedeydi daha da düşmüş, bu arada çocukla olan ilişkileri bozulmuş. Anne-baba ve çocuk evde çatışan taraflara dönüşmüşler. Evde huzur kalmamış. Bu soruna benzer sorunları siz de ailenizde yaşıyor musunuz? Muhtemelen bu ve benzeri sorunların farklı türlerini yaşıyorsunuzdur. Muhtemelen de yukarıdaki örnekteki gibi çözüyorsunuz ya da ilgilenmeyerek olayları akışına bırakıp çözümsüzlüğe itiyorsunuzdur. Bu sorunu birlikte çözelim mi? Öncelikle PİDE tekniğini kullanmamız gerekir (Bolat, 2017): Perspektif, İhtiyacını anlama, Duyguyu anlama ve onaylama, Emek. Perspektif: Anne-baba olarak öncelikle çocuğun fizik ödevlerini yapmama davranışını anlamak gerekir. Bunun için de çocuğa neden fizik ödevlerini yapmadığını uygun bir dille sormak gerekir. Çocuk: “Ben fizik dersini çok fazla sevmiyorum. Fizik ile ilgili bir alanda da öğrenim görmek istemiyorum. Ancak, üniversite sınavında fizikten netlerimi artırmadığımda istediğim fakültelerin ana bilim dalını kazanamam. Bunu da biliyorum. Fakat fizikten özellikle “Kuvvet ve Hareket”, “Vektörler” konusunu pek anlayamadım. Öğretmenin verdiği soruları da çözemedim. İnternetten dersleri izledim ama bir türlü öğrenemedim. Sizin de maddi durumunuz iyi değil, bu yüzden özel ders talebinde de bulunamadım. Özür dilerim.” Çocuğun bu açıklamasından sonra, baba: “Arkadaşların ödevlerini düzenli olarak yapıp teslim ediyorlarmış. Sınıfta bu konuları öğrenemeyen tek sen mi varsın?” diye sorar. Çocuk: “Onlar da anlayamıyorlar. Öğretmenin verdiği sorularla ilgili cevap anahtarı bulmuşlar, oradan işaretleyip teslim ediyorlar.” Baba: “Sen neden yapmadın?” Çocuk: “Etik değil. Ben böyle şeyler yapamam.” İhtiyacını anlama: Çocuğun bu duruma göre fizik dersinden özel desteğe, yardıma ihtiyacı olduğu anlaşılmaktadır. Bu aşamada okul rehber öğretmeni, fizik öğretmeni ile iletişim kurulur. Onlardan alınabilecek destek tanımlanır. Acil durumlarda özel ders alır. Konu eksikliği kapatılır. Çocuğun bilgi eksikliği kapatıldıktan sonra, soruları cevaplaması beklenir. Duyguyu anlama: Çocuğun fizik dersiyle ilgili ödevleri yapmaması ve yaşadığı duygu yoğunluğu, uygun bir dille iletişim kurulduğunda anlaşılıp çözüm seçenekleri geliştirilebilir. Bu ve benzeri durumlarda çocuğu suçlamak, cezalandırmak, onun duygu yoğunluğunu anlamadan sorun çözmeye çalışmak, doğru bir yaklaşım değildir. Emek: Çocuğa bağırıp çağırmak, çocuğu cezalandırmak sorun çözmenin en ilkel ve en kısa yoludur. Oysa az önce anlattığım yol, zaman ister, sabır ister ve en önemlisi de emek ister. Böylece PİDE Tekniği ile bir sorun çözülmüş olur. Benzeri sorunları çözmek için PİDE Tekniğinden yararlanmak mümkündür. Sorun: Çocuk süt içmek istemiyor. Bu tür durumlarda anne-babalar ya saatlerce dil dökerler ya da zorla süt içirmeye çalışırlar. Çocuğa, PİDE Tekniği ile süt içirelim mi? Perspektif: Anne: “Ayla, kızım neden süt içmiyorsun?” Ayla: “Bu süt çok sıcak. İçerken ağzım yanıyor. Ayrıca çikolatalı süt çok tatlı. Bu sütte çikolata yok. Ben de çikolatasız sütü sevmiyorum.” İhtiyacını anlama: Anne: “Ayla o zaman sütü ısıtırken sen de yanımda ol. Belirli aralıklarla sütün sıcaklığını kontrol edelim. Sütün sıcaklığı, senin istediğin sıcaklığa ulaşınca içerisine küçük bir çikolata atarız. Onu güzelce bir karıştırırsın. Böylece kendi çikolatalı sütünü kendin hazırlamış olursun.” der. Duyguyu anlama: Ayla’nın sıcak ve sade sütü sevmediği öğrenildiğine göre, bu aşamadan sonra meyveli, kakolu, muzlu süt seçenekleri işe koşulabilir. Emek: Çocukla ilgilenme, onun hangi sütü sevip sevmediğini anlama, birlikte süt ısıtma, çikolatalı, muzlu, kakolu ve meyveli süt seçenekleri üretmek, emek vermektir. Hafta sonları anne-baba, babanın şehir merkezine 25 km uzaktaki köyüne gidip ebeveynlerini ziyaret etmekte ve çocukları Ömer’i de yanlarında götürmektedirler. Ömer ne zaman köye gidileceğini duysa ağlamaya başlamakta, çoğu zaman zorla köye götürülmektedir. Ömer’in anne-babası siz olsaydınız ne yaparsınız? Örnek olayda olduğu gibi Ömer zorla götürülür. Bağırması, ağlaması çok fazla dikkate alınmaz hatta cezalandırılabilir de. Ömer’in anne-babası bu sorunu çözmek için PİDE Tekniğini uygulasın mı? Perspektif: Baba: “Ömer, neden büyükbabanın yanına, köye giderken ağlıyorsun? Bizi üzüyorsun. Büyükbaban ve babaannen seni çok seviyor, seni çok özlüyorlar. Seni görünce çok mutlu oluyorlar.” Ömer: “Ben köyü sevmiyorum. Orada oyuncak yok. Hem de televizyon iyi çekmiyor. Benim köyde çok canım sıkılıyor.” Bu sözleri duyan baba nasıl hareket etmelidir? İhtiyacı anlama: Baba, büyükbabayı telefonla arar. Baba: “Torunun köye gelmek istemiyor. Köyde çok sıkıldığını, orada oyuncak olmadığını, söylüyor. Ne yapalım?” Büyükbaba: “Sen torunumu getir. Ben ona oyuncak alayım. Onunla oyunlar oynayayım. Güzel bir hafta sonu geçirelim.” der. Duyguyu anlama: Anne-baba, Ömer’in duygularını anlayıp bu duyguların olumlu bir yöne doğru evrilmesini sağladıklarında Ömer’in köye giderken ağlama davranışları da ortadan kalkmaya başlar. Emek: Büyükbaba, torunu için oyuncaklar alır. Köydeki hayvanları ona tanıtır. Ata binme, tavuklara yem verme gibi köy işlerinde rol almasını sağlaması, emek vermedir. (1) Sevgili anne ve babalar; Çocuklarınızla PİDE Tekniği ile iletişim kurduğunuzda, onlarla sorun çözdüğünüzde, pek çok sorunun kolayca çözüldüğünü hatta pek çok sorunun da ortaya çıkmadan önce çözüme kavuşturulduğunu göreceksiniz. Bu duruma göre sorunun kaynağını anlama, ihtiyacı anlama, duyguları anlama ve emek verme önemli bir anne-baba davranışıdır. Sonuç olarak herkes iş yerinde yoğun bir ortamda çalışıp akşam yorgun argın eve döner. Çocuklar genellikle akşam anne-babalarının işten gelişini dört gözle beklerler. Yorgun olan anne-baba yorgunluğun etkisiyle ya ani tepki verir ya da ilgisiz davranır. Bu tür davranışlar yetişme çağındaki çocukları derinden etkiler, onların üzülmesine neden olur. Dikkat çekmek için olumsuz davranışlar sergileyebileceği gibi, pasif ve içine kapanık bir çocuk da olabilir. Çocuklarınızla uzun ve etkisiz zaman geçirmek yerine etkili zaman geçirmeniz gerekir. Onların davranışlarındaki nedenleri, duyguları, ihtiyaçları anlamanız ve anne-baba olarak bu süreci çözmek için emek vermeniz, çocuğunuzla aranızda olumlu bağların kurulmasında etkili olur. Unutmayın ki, çocuklarınızla yaşadığınız sorunları çözerken kullandığınız yaklaşımlar, onlar yetişkin olduklarında sizinle kuracakları iletişimin kalitesini belirler. Sevgi emek ister, zaman ister. Hiçbir şey boşlukta oluşmaz. Bu sebeple çocuklarınızı yarınlara sağlıklı bireyler olarak hazırlamak için doğru sorun çözün ve onlara sorun çözme becerisi kazandırın. Onlar yetişkin olduklarında; PİDE tekniğini kullanıp eşleriyle, iş arkadaşlarıyla, sosyal çevreleriyle yüzlerce sorunla karşılaşacak ve sizden öğrendikleri teknikleri kullanıp sorunları çözecek ve yaşam kalitelerini artıracaklardır. (1) (Not: Bu örnek olay, Özgür Bolat’ın “Beni Ödülle Cezalandırma” kitabındaki örnek olaydan uyarlanmıştır.) Kaynakça Bolat, Ö. (2017). Beni Ödülle Cezalandırma. İstanbul: DK. Cemaloğlu, N. (2018). Eğitimin PIN Kodu. Ankara: Pegem. |
Yorumlar |
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
Yazarın diğer yazıları |
EĞİTİM VE YÖNETİMDE İNOVASYON - 11/04/2021 |
Eğitim ve Yönetimde İnovasyon |
ÇOCUKLARLA SORUN ÇÖZME - 14/03/2021 |
ÇOCUKLARLA SORUN ÇÖZME |
ÖRGÜTSEL ÇETELER - 15/02/2021 |
ÖRGÜTSEL ÇETELER |
EĞİTİM VE YÖNETİMDE MİZAH - 05/07/2020 |
Eğitim ve Yönetimde Mizah |
Öğretmen Özerkliği - 24/06/2020 |
Öğretmen Özerkliği |
Öğretmek Bir Sanattır - 14/06/2020 |
Öğretmek Bir Sanattır |
İLETİŞİM KURUNUZ, İLİŞKİ DEĞİL - 07/06/2020 |
İLETİŞİM KURUNUZ, İLİŞKİ DEĞİL |
Türküler ve Yönetim Bilimi - 05/06/2020 |
Türküler ve Yönetim Bilimi |
Türkülerin Dili ve Eğitim - 23/05/2020 |
Türkülerin Dili ve Eğitim |
Devamı |