matematikkafe.com / Psk. Dr. Yaşar Kuru'nun Tüm Makaleleri

ÖDÜLLE EĞİTİM DOĞRU MU?
Psk.Dr. Yaşar Kuru

• Evde veya okulda, çocuk eğitimi-öğretimi konusunda;
- Tavşana havuç, kediye ciğer gösterir gibi, ödül vermek suretiyle, sağlıklı ve pedagojik eğitim de olmaz, öğretim de.
- Eğitimde ve öğretimde başarı, bilginin içselleştirilmesi ile olursa, kalıcı olur ve işe yarar.

• Çocuk ödülle;
- Ne davranış kazanabilir, ne de tavır değiştirebilir.
- Ödülle eğitmeyi denediğinizde, günün birinde elinizde, çocuğa verecek malzemeniz de, bütçeniz de kalmaz.

• Bu nedenle biz;
- Ödülle eğitmek, ceza ile eğitmenin ta kendisidir diyoruz.
- Zira, ceza ile adam olmuş kimse olmadığı gibi, ödüle dayalı, sürdürülebilir bir başarı da yoktur.

• Peki biz;
- Çocuğumuzu hiç sevindirmeyecek miyiz?
- Onun başarılarını hiç ödüllendirmeyecek miyiz?
- En zor dersten 10 almış, onu ödülle motive etmeyecek miyiz?
- Karnesi “pekiyi” geldi, karşısında “put” gibi duracak mıyız?
- Bizi, havalara uçuracak bir tavır sergiledi veya bir başarı elde etti, susacak mıyız?

• Size bu konuda, stratejik görevi olan bir anahtar vereyim:
- Aklınızdan,” ödül” kelimesini silip atın.
- Yerine, “hediye” kavramını koyun.
- Bu iki kavram arasında, bilin ki, minarenin tepesi ile, kuyunun dibi kadar fark vardır.

• Mesela:
- Ödül; beğenilen bir işin veya tavrın, gösterilen başarının, hemen ardından, ya da, çok az bir zaman dilimi içinde verilir.
- Örneğin:
- Karne için bisiklet, başarılı sınav sonucu için pasta,
- Yemek yediği için atıştırmalık,
- Kardeşi ile iyi geçindiği için çikolata,
- Sınıftaki başarıları için, öğretmenden sticker…gibi.

• Ödülde:
- Çocukta, bir beklentinin oluşması esastır.
- Örneğin;
- Şunu yaparsam, bunu isterim,
- Bunu yaparsan, şunu veririm,
- Şöyle davranırsam, bana bunu alırlar,
- Sözümü dinlersen, sana şunu yaparım…şeklinde.

- Yani ödül;
- Hoşa gidecek davranıştan, beğenilecek tavırdan, elde edilecek başarıdan, herhangi bir beklentiden “önce”, ebeveyn, öğretmen tarafından ilan edilir veya çocuk tarafından bilinir.
- Böylece;
- Ödül ön plana çıktığı için; yapılan iş, sergilenen tavır, ödüle endeksli olmuş olur.
- Herhangi bir ödülün öngörülmediği, ilan edilmediği veya ihmal edildiği, ya da geciktirildiği zaman; çocukta “geriye dönüş” oluşur…
- Çocuk; bir önceki başarısız haline veya paspal tutumuna geri döner.

• 
  Çocukta herhangi bir beklenti olmadan, doğaçlama olarak, sevdiği, çoktandır arzuladığı, öteden beri yokluğunu hissettiği, zaman zaman da dillendirdiği herhangi bir eşyanın; elde ettiği başarıdan, hak ettiği tavır ve davranıştan bir süre sonra alınıp verilmelidir.
• 
  - Bu işlem;
  - “ Vitrinde gördüm geçerken, belki hoşuna gider diye düşündüm ve sana aldım”,
  - “ Kara gözlü kuzumu sevindirmek aklıma geldi ve bunu sana aldım.”
  - “ Canım kızım, bugün birden aklıma geliverdin…seni mutlu edebilir miyim diye düşündüm ve bu atkı takımını sana aldım.” Şeklinde, amaç belirtilmeden, hedef gösterilmeden, çocuğunuzu sağlıklı bir şekilde motive eder, sevindirebilirsiniz.
  - Üstelik bu yöntemle, çocuğun, ailesine karşı “aidiyet” hissi kuvvetlenir.

• Hediye konusunda, şu üç noktaya dikkatinizi çekmek isterim:

1- Çocuğa, önceden söz verilmemelidir,
2- Çocuk, bir beklenti içinde asla olmamalıdır,
3- Aile, buna benzer “salma” hediye uygulamasını sıklıkla yapmamalıdır.

• Küçük hediyeler;
- Davranışın, tavrın, veya elde dilen başarının durumuna göre, yukarıdaki 3 temel koşul takip edilmek şartıyla, çocuk tarafından sergilenen olumlu halin hemen ardından da verilebilir.

• Örneğin, sınıftaki öğretmen;
- Sözlü ya da yazılı, herhangi bir sınavın sonunda,
- Sınıfın genel başarısından hoşnut olduğunda, öğrencilerini motive etmek amacıyla,
- Sınıftaki bütün öğrencilere olmak şartıyla herkese, başarılı olsun olmasın; şeker, kalem, çikolata…ikram edebilir.
- Buna benzer durumlarda yine arada bir; kızlara toka, erkeklere anahtarlık hediye edebilir.

• Ayni durum, ebeveynler tarafından;
- Evdeki kardeşler arasında da zaman zaman uygulanmalıdır.
- Mesela;
- Kardeşlerden biri, çok hoş bir tavır sergilediğinde, aynı hediye, yaramazlık yapanlara da verilmelidir.

• Yukarıdaki üçüncü maddeye dikkat ederseniz,
- Çocukların her başarısının, hediye ile onurlandırılmamasının doğru olduğu yer almaktadır.

• Öte yandan; çocuklarımız;
- Düzenli-tertipli olma, evde kurallara uyma, ebeveynine bazı ev işlerinde yardımcı olma, kardeşi ile ilgilenme… gibi “rutin” güzel tavırları ve başarıları için, şöyle onure edilmelidir:
- Onların elde ettikleri okul başarıları hakkında veya, az önce dediğimiz gibi, ev içindeki hoşunuza giden tavırları için;
- Aşırıya kaçmadan,
- Sevgi gösterileri ve taşkınlıkları yapmadan;
- Tatlı bir tebessümle, hoş bir bakışla, başını okşamakla, sırtını sıvazlamakla, tatlı bir çift sözle, efsunlu ve derin anlamı olan “aferin” le ödüllendirmeniz yerinde olacaktır.

anne baba eğitimi ana sayfa

Matematik Kafe
annebabaokulu.net

Okul başarısına değil, "çaba" sına odaklanın